گفت‌وگویی دوباره با سفير استراليا در تهران
مخاطرات یک مهاجرت دریایی

در خلال هفته‌های گذشته اخبار غم‌انگیزی درباره غرق شدن قایق‌های حامل پناهجویاندر راه استرالیا در رسانه‌ها منتشر شد که شماری از این پناهجویان ایرانی بودند

دولت استرالیا به تازگی برای مقابله با بالا گرفتن موج تلاش غیرقانونی برای مهاجرت به این کشور تغییری در قانون مهاجرت آن صورت داده است که براساس آن کسانی که بدون روادید و با قایق راهی این کشور شوند، به کشورهای دیگر منطقه مانند پاپوا گینه نو و نائورو منتقل می‌شوند و تقاضای آنان در این کشورها بررسی می‌شود؛ به‌عبارت دیگر، پناهجویانی که به این شکل راهی استرالیا می‌شوند، به هیچ وجه در این کشور ساکن نخواهند شد. این گفته اصلی پل فولی، سفیر استرالیا در تهران است که در مصاحبه با ما بارها تکرار و بر آن تأکید می‌کند. به گفته وی، افزایش شمار پناهجویان غیرقانونی در سال گذشته دولت استرالیا را به تغییر قانون مهاجرت وادار کرده است. فولی تصریح می‌کند که مردم استرالیا نگاه مثبتی به هجوم پناهجویان قایق‌سوار ندارند.

من حدود 2‌ماه است که به سمت سفیر استرالیا در ایران منصوب شده‌ام. قبلا‌ از سال 2010 تا اول پارسال سفیر استرالیا در کابل بودم. پیش‌تر در تیمورشرقی هم سفیر بودم. سابقه کار در بخش خاورمیانه وزارت خارجه استرالیا در امور ایران را نیز دارم.

هر سال سفارت استرالیا در ایران حدود 2هزار روادید مهاجرت صادر می‌کند. استرالیا مملکت مهاجران است اما مهاجران باید به‌صورت قانونی بیایند. از آنجا که استرالیا از نظر اقتصادی کشور خوش اقبالی است، به نقش خود در جامعه بین‌الملل برای میزبانی پناهندگان از کشورهای مختلف در سراسر جهان که مشکلاتی دارند، واقف هستیم. حدود 70سال است که این کار را می‌کنیم. برنامه امسال ما میزبانی حدود 20هزار پناهنده از سراسر جهان است. همچنین شماری از افغان‌های ساکن ایران را پذیرفته‌ایم. می‌دانیم که ایران با گشاده‌دستی میزبان حدود 3میلیون پناهنده افغان است. از زمان خدمت در کابل پی برده‌ام که مردم افغانستان قدردان سخاوتمندی ایران هستند اما وقتی کشوری پناهنده قبول می‌کند، می‌خواهد این امر از مجاری عادی باشد؛ یعنی از طریق سازمان‌های ذی‌ربط مانند کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان باشد که تأیید کنند فرد یا خانواده‌ای دارای مشکل واقعی است. این تعریف پناهنده براساس پیمان‌نامه پناهندگی است. ما نمی‌خواهیم به کسانی پناهندگی بدهیم که به‌طور غیرقانونی با قایق‌های کوچک می‌آیند و پناهندگی هم به آنان نمی‌دهیم. مردم استرالیا احساس خوبی به این موضوع ندارند و تازه این کار خطرناک هم هست.

تا پیش از 28تیر، هر کس با قایق به استرالیا می‌آمد و تقاضای پناهندگی می‌کرد، بازداشت و به مرکز بازداشت مهاجران منتقل می‌شد. تا تیر ماه، حدود 3350 ایرانی در مراکز بازداشت مهاجران در استرالیا نگهداری می‌شدند. حدود 880 نفر هم در به‌اصطلاح بازداشت اجتماعی هستند؛ یعنی حق کار ندارند و باید با پلیس در تماس باشند. حدود 100نفر هم در مراکز منطقه‌ای بررسی تقاضا هستند. در مدت بازداشت، تقاضای پناهندگی افراد بررسی می‌شود. ما این بررسی را در کشورهای منطقه نیز انجام می‌دادیم. بنابراین حتی پیش از این تغییر در سیاست مهاجرت، بررسی تقاضای پناهندگان در پاپوا گینه نو و نائورو نیز انجام می‌شد. اخیرا شمار ایرانی‌های متقاضی پناهندگی افزایش یافته است. از 11دی سال گذشته تا 13مرداد، 6557 ایرانی کوشیدند با قایق وارد استرالیا شوند. کل افرادی که می‌کوشیدند به این طریق وارد استرالیا شوند، 18هزار نفر بود. همانطور که می‌بینید، شمار ایرانیان از دیگر گروه‌ها بیشتر است. دومین گروه بزرگ پس از ایرانیان حدود 2هزار نفر است. اتباع دیگر کشورها هم به همین شکل می‌کوشند به استرالیا برسند. این شمار رو به فزونی است و قایق‌هایی که راهی استرالیا می‌شوند، سرنشینان بیشتری را سوار می‌کنند و به همین دلیل است که شماری از آنها غرق می‌شوند. ما مصمم هستیم این تجارت غیرقانونی انسان را متوقف کنیم.

هیچ حزب بزرگ جریان اصلی در استرالیا ضد‌مهاجرت نیست. همانطور که گفتم استرالیا مملکت مهاجران است. منصفانه این است که بگوییم مردم استرالیا در این‌باره موضع دارند. تجربه تاریخی به ما می‌گوید که مرزهایمان را کنترل کنیم زیرا ما کشوری جزیره‌ای هستیم. در اسفند ماه، یک مؤسسه معتبر در این‌باره نظرسنجی کرد که نتایج آن نشان داد 74درصد مردم نگران مسئله ورود پناهندگان با قایق بوده و 58درصد با بررسی تقاضای پناهندگی در کشورهای دیگر موافق هستند. استرالیا دمکراسی استواری دارد و هر کس عقیده خود را ابراز می‌کند. اگر یک روزنامه استرالیایی را بردارید، می‌بینید که بحث‌های زیادی در این زمینه می‌شود. حقیقت این است که اکثریت استرالیایی‌ها درباره این وضع نگران هستند و این امر در سیاست 2حزب بزرگ کشور بازتاب یافته است.

ارقام مربوط به‌خصوص در سال گذشته افزایش یافته است. 3گروه اصلی پناهندگان به استرالیا ایرانی‌ها، افغان‌ها یا پاکستانی‌ها و تامیل‌های سریلانکا هستند. از کشورهای دیگری همچون عراق و سومالی نیز هستند، اما شمار پناهندگان ایرانی سال گذشته به‌شدت افزایش یافت.

این سفارت سالانه 9 تا 10هزار روادید مسافرتی صادر می‌کند. احتمالا بیشتر از این تعداد هم در دیگر نمایندگی‌های استرالیا در دبی، لندن،لس‌آنجلس و... صادر می‌شود. مهاجرت یا مسافرت به استرالیا راه قانونی دارد. جامعه ایرانیان مقیم استرالیا حدود 30هزار نفر است. آنان گروهی سختکوش و شریف هستند که کمک زیادی به استرالیا می‌کنند.

مهم‌ترین تغییر همان است؛ یعنی اگر بدون روادید و با قایق به استرالیا بیایید، به مقصد نمی‌رسید و بررسی تقاضا در پاپوا گینه‌نو و نائورو انجام می‌شود. اگر مقامات این کشورها تشخیص دهند کسی پناهنده است، در این کشور یا کشوری دیگر اسکان داده خواهد شد اما استرالیا جزو این کشورها نخواهد بود. دولت ایران اعلام کرده است بازگشت کسانی را که بخواهند به کشور برگردند، تسهیل خواهد کرد. دولت استرالیا هم این کار را می‌کند. ترجیح می‌دهیم افراد نزد خانواده خود در ایران باشند تا در مراکز بازداشت مهاجران در کشورهای منطقه.

آنان شبکه‌های جنایتکار بسیار یکپارچه‌ای هستند. البته من پلیس نیستم و اطلاعی از جزئیات فعالیت آنان ندارم. روشن است که آنان فراملیتی و در چند کشور فعال هستند. بسیار انعطاف‌پذیر هستند و تغییرهای صورت‌گرفته در قوانین را درنظر می‌گیرند. بی‌رحم هستند و اساسا فلاکت مردم تجارتشان است؛ مثلا 10هزار دلار می‌گیرند و فرد را سوار بر قایقی به دریا می‌فرستند که ممکن است غرق شود. استرالیا با همکاری شماری از دوستان مانند اندونزی که این شبکه‌ها در آن فعال هستند، می‌کوشد با آنها مبارزه کند.

مطمئن نیستم به‌صورتی که شما گفتید محکوم شده باشد. مسلما این امر بر‌عهده استرالیاست که معین کند چگونه وظایف خود را براساس پیمان‌نامه پناهندگان انجام دهد. همانطور که گفتم، ما در زمینه اسکان پناهندگان، ملتی گشاده‌دست بوده و خواهیم بود اما در پاسخ کسانی که می‌گویند این سیاست خیلی شفقت‌آمیز نیست، می‌گوییم اجازه دادن به ادامه یافتن این وضع شفقت‌آمیز نیست. تبهکاران پول پناهجویان را می‌گیرند، سوار قایق به دریا می‌فرستند، قایق‌ها ممکن است غرق شوند و خانواده‌هایی دچار مصیبت شوند. این همه که چه بشود؟ به استرالیا هم نمی‌رسند. تا 28تیر این افراد به مراکز بازداشت پناهندگان در استرالیا فرستاده می‌شدند و حالا در کشورهای دیگر منطقه تقاضای آنها بررسی می‌شود. فکر می‌کنیم سیاستمان بسیار انسانی است. همچنان به پذیرش پناهنده از سراسر جهان ادامه خواهیم داد اما از طریق سازوکارهای عادی نه از طریق قاچاقچیان انسان.

ما مذاکرات خوبی با مقامات ایرانی داشته‌ایم. در مصاحبه مطبوعاتی سخنگوی وزارت خارجه در روز اول مرداد در این‌باره از وی سؤال کردند و وی خاطرنشان کرد که 3کشور یعنی استرالیا، اندونزی و ایران چند دور مذاکره کنسولی برای پیشگیری از آثار منفی این موضوع داشته‌اند. حدود یک‌ماه پیش یک هیأت استرالیایی به اینجا آمد و مذاکرات خوبی با وزارت خارجه و کشور داشت. انتظار داریم این همکاری ادامه یابد زیرا دولت ایران همان نگرانی را دارد که دولت استرالیا دارد؛ یعنی توسل به قاچاقچیان انسان. در این زمینه با دولت ایران هم نظر هستیم.

این افراد یا باید به کشورشان بازگردند یا به کشور دیگری بروند.

استرالیا هم‌پیمان ایالات متحده است. قدمت ائتلاف ما به جنگ جهانی دوم می‌رسد. آمریکا اعلام کرده است تمرکز نیروهای خود را از خاورمیانه و حوزه اقیانوس اطلس به حوزه اقیانوس آرام معطوف می‌کند. در این چارچوب، شماری از سربازان آمریکایی در بخش‌هایی از شمال استرالیا مستقر می‌شوند. این موضوع خیلی جدید نیست. نیروهای آمریکایی همواره به همراه نیروهای استرالیایی رزمایش برگزار می‌کنند. سیاست استرالیا و دیگر کشورهای حوزه آسیا و اقیانوسیه، استقبال از حضور نیرومند نظامی آمریکاست زیرا این حضور عامل ثبا‌ت‌بخش نیرومندی است که به آرامش منطقه کمک کرده در خلال 30سال گذشته، این منطقه شاهد رشد فوق‌العاده اقتصادی بوده است. نقش راهبردی آمریکا در حوزه اقیانوسیه برای کمک به افزایش سطح زندگی در این منطقه بسیار سودمند بوده است. استرالیا از تداوم این وضع راضی است.

استرالیا مانند کل جامعه بین‌المللی ازجمله ایران مایل است افغانستان را آرام و باثبات ببیند. مردم افغانستان پس از 30سال رنج، سزاوار وضع بهتری هستند. استرالیا هم به کمک به حفظ ثبات در افغانستان و توسعه آن پایبند است. استرالیا در چارچوب ایساف که متشکل از نیروهای نظامی 15کشور است، حضور داشته و دولت و مردم افغانستان از این نقش استقبال کرده اند. شمار نیروهای ما در راستای انتقال مسئولیت امنیتی به افغان‌ها کاهش خواهد یافت. بیشتر نیروهای استرالیایی که در جنوب افغانستان در استان اروزگان حضور دارند، تا پایان سال‌جاری از خاک افغانستان خارج می‌شوند. فرزندان افغانستان پا پیش می‌گذارند و مسئولیت امنیت را قبول می‌کنند. افغانستان سومین دریافت‌کننده کمک از استرالیا است و کمک ما در آینده برای حفظ ثبات و ساختن زندگی بهتر برای مردم آن ادامه خواهد یافت.